Laugarsel – Frístundaheimili

Laugarsel er fyrsta réttindafrístundaheimilið í Reykjavík og það fyrsta í heiminum (ásamt Krakkakoti í Garðabæ). Réttindaskóli Unicef er samstarfsverkefni milli skóla og frístundar. Við fengum vottunina okkar frá UNICEF á degi mannréttinda barna, 20.nóvember 2017, ásamt Laugarnesskóla, Flataskóla og Krakkakoti.

Hér er myndband sem var gert af velferðasviði um réttindaskóla.

Til að fá vottunina Réttindaskóli eða Réttindafrístund þarf að uppfylla eftirfarandi forsendur.

• Þekking á réttindum barna (42.grein)
• Barna og ungmennalýðræði (12.grein)
• Eldmóður fyrir réttindum barna (2.,4.,12. og 29.grein)
• Forsendur Barnasáttmálans hluti af daglegu starfi (2.,4.,12. og 29.grein)
• Samstarf (2.,3. og 6.grein)

Það eru fjórar greinar Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna sem við vinnum helst eftir og er lögð sérstök áhersla á þessar fjórar greinar;

2. grein    Jafnræði — bann við mismunun
Öll börn skulu njóta réttinda Barnasáttmálans án tillits til kynþáttar, litarháttar, kynferðis, tungu, trúar, stjórnmálaskoðana, ætternis, fötlunar, félagslegrar stöðu eða annarra aðstæðna þeirra eða stöðu eða athafna foreldra þeirra.
3. grein    Það sem barninu er fyrir bestu
Allar ákvarðanir eða ráðstafanir yfirvalda er varða börn skulu byggðar á því sem er börnum fyrir bestu. Setja á lög og reglur sem tryggja börnum þá vernd og umönnun sem velferð þeirra krefst. Aðildarríki  eiga að sjá til þess að stofnanir og þjónusta sem annast börn uppfylli reglur sem stjórnvöld hafa sett, sérstaklega um öryggi, heilsuvernd, fjölda og hæfni starfsmanna og yfirumsjón.

6. grein    Réttur til lífs og þroska
Sérhvert barn á meðfæddan rétt til lífs og skulu aðildarríkin tryggja að það megi lifa og þroskast.

12. grein    Réttur til að láta skoðanir sínar í ljós og til að hafa áhrif
Börn eiga rétt á að láta í ljós skoðanir sínar í öllum málum er varða þau og að tekið sé réttmætt tillit til skoðana þeirra í samræmi við aldur þeirra og þroska. Börnum skal veitt tækifæri til að tjá sig um eigin málefni við málsmeðferð fyrir dómi eða stjórnvaldi.

Hvað gerum við í Laugarseli?

Barnaráðsfundir

Reglulega erum við með barnaráð eða mikilvæga fundi með börnunum.

Þar er ýmislegt rætt en á hverjum fundi er farið yfir hugmyndir úr hugmyndakassa, en það er kassi sem er alltaf aðgengilegur fyrir börnin til að skrifa niður alls kyns hugmyndir sem þeim dettur í hug til að bæta starfið í Laugarseli

Við lesum hugmyndirnar saman og flokkum þær í þrjá flokka, “framkvæmanleg hugmynd”, “óframkvæmanleg hugmynd” og “ógild hugmynd”, eða “hægt”, “kannski hægt” og “grín”.

Eftir það er farið yfir hugmyndirnar sem flokkuðust undir framkvæmanlegar eða hægt og þau velja tvær hugmyndir sem verða framkvæmdar í næstu viku með kosningu. Þær eru skrifaðar niður og mikilvægast er að þær séu framkvæmdar.

Þegar þær eru framkvæmdar tökum við myndir til að prenta út og sýna fram á með sjónrænum hætti hvernig þau geta haft áhrif, allt þetta er hengt uppá vegg svo þau sjái og geti pælt í þessu. Þetta eykur áhuga þeirra að setja hugmyndir í hugmyndakassann og mæta á þessa fundi til að hafa áhrif á hvað verður í boði næst. Þrátt fyrir að einungis tvær hugmyndir eru valdar til að framkvæma þýðir það ekki að hinar hugmyndirnar eru gleymdar heldur eru þær geymdar og nýttar til að fá hugmyndir og fá barnaraddir inn í starfið. Við setjum líka upp myndræna skýrslu svo það fari ekki milli mála að þetta skipti máli.

Kosningar- lýðræði

Við nýtum lýðræði mikið í Laugarseli og erum reglulega með ýmis konar kosningar, þær eru myndrænar og einfaldar. Við erum reglulega með kosningar um síðdegishressingu og þar geta krakkarnir kosið um það sem þau vilja borða í síðdegishressingu. Við teljum svo og setjum myndrænt og skemmtilega upp úrslitin og látum vita að þetta séu þau sem eru að hafa áhrif. Við reynum að gera svolítið mikið úr þessu, enda er þetta frábær æfing fyrir kosningar í framtíðinni.

Hér er hægt að sjá aðeins nánar um Mikilvægan fund og hvernig kosningar virka í Laugarseli.

Ég er einstakur

Leikurinn “ég er einstakur”  tengjum við að hafa rétt á nafni og ríkisfangi og að við séum jöfn en ekki eins, við erum með vegg sem er allt árið opinn fyrir börnin að bæta myndum af einhverju sem þau vilja teikna varðandi sig sem þau eru einstök með og vilja setja upp með nafninu sínu.

Fjölskyldan mín

Verkefni sem er, eins og ég er einstakur, opið allt árið og sett upp á vegg. Markmiðið er að börnin geti teiknað sína fjölskyldu, sem getur verið alls konar og mismunandi upplifanir barnana á hverjir eru fjölskyldumeðlimir þeirra. Fjölskylda er mikilvæg og eiga öll börn rétt á því að eiga fjölskyldu, hvernig sem hún er. Margar greinar í Barnasáttmálanum tengjast fjölskyldum.

Myndrænt

“Jöfn en ekki eins”. Börnin standa misjafnlega vel þegar kemur að lestri, tungumáli og fleira því erum við með mikið af sjónrænum upplýsingum. Við erum með myndrænt dagsskipulag, myndrænar upplýsingar, myndrænar leiðbeiningar og svo framvegis.

Hlaðvarp

Við höfum verið að nýta tæknina og vera með hlaðvarpsklúbb. Markmiðið er að raddir barnana heyrast á mismunandi hátt. Hér fá börnin tækifæri að koma sínum skoðanir á framfæri um þau málefni sem skipta þau máli. Við höfum verið með þetta nokkur skipti og birt nokkra þætti. Útgefna þætti, sem bera nafnið “Góðan daginn Laugarsel”, má finna hér.

Draumahverfið mitt

Við erum með verkefni sem heitir Draumahverfið mitt, þar er markmiðið að börnin geti haft áhrif á umhverfið sitt og sjái að þau hafi líka rödd og eitthvað að segja.

Þetta er mjög einfalt, þau fara með starfsmanni í litlum hóp, fara um fyrirfram ákveðið hverfi/svæði og taka myndir af einhverju sem má bæta og einhverju sem þeim finnst flott. Við setjum svo myndirnar sem þau tóku og athugasemdir barnanna saman í myndræna skýrslu, þau geta þá valið um eitthvað tvennt jákvætt og tvennt neikvætt til að láta ábyrgðaaðila fá það.

Laugarselssáttmálinn

Árið 2019 var gerður Laugarselssáttmáli. Þá var farið meðal barnanna og spurt hvað þau vilja hafa á sameiginlegum sáttmála í Laugarseli. Með sáttmálanum erum við að gera einhvers konar sameiginlegar viðmótsreglur, hvernig við viljum koma fram við hvort annað og hvernig andrúmsloft og umhverfi við viljum hafa í Laugarseli. Markmiðið er að endurnýja sáttmálann reglulega, eða á sirka tveggja ára fresti. Hér má sjá nánar um sáttmálann sem var gerður árið 2019.

Annað

Við nýtum orðræðuna eins og við getum í Laugarseli, pössum á rétt hvors annars. Við höfum myndir tengdum greinum Barnasáttmálans til að sýna fram á hversdagslega hluti, eins og að eiga föt við hæfi og tengja það við “í dag er veður fyrir” og þá eiga börnin að klæðast því í útiveru. Þá setjum við 12 greinina, að hafa áhrif og geta látið skoðanir sínar í ljós, þegar eitthvað tengist lýðræði og að það tengist beint ákvörðunum teknar af börnunum.

Einnig erum við með alls konar verkefni frá UNICEF, eins og þrautabækur og litabækur sem UNICEF hefur gefið út. Þá er mikilvægt að nýta tímann þegar krakkarnir lita að ræða Barnasáttmálann og greinina sem tengist myndinni hverju sinni. Það skilur meira eftir sig.

Svo er þetta alltaf í þróun, við bætum alls konar verkefnum við og reynum að tengja viðgreinar Barnasáttmálans. Ásamt því að halda í grunninn eins og með Mikilvæga fundi og kosningar. Við höfum t.a.m. verið með blóm sem eru búin til úr handaförum barnanna og skrifað mismunandi greinar Barnasáttmálans í hendurnar.

Við erum á hverju ári með fræðslu fyrir starfsmenn Laugarsel þar sem við förum yfir markmið og tilgang verkefnisins ásamt því að sýna hvaða verkefni Laugarsel hefur verið með í tengslum við verkefnið. Þá erum við að reyna að kveikja í eldmóð starfsmanna, fræða og fá þau með okkur í lið til að halda verkefninu gangandi og hvetja þau að búa til og bjóða upp á verkefni tengdum réttindum barna.